En mbiyiino:
Hiisiwal ko ganndal belngal.
Ko ngal juɓɓungal
Ko ngal cañingal
Hakkille ko ngal peɗɗitoowal.
Karalle kese ko ngal tammbingal.
Ɗee limareeje ko jiiɓooje ngal hakkillal; ngal wonaa teeyngal.
Aduna hannde oo ɓamtorii ko hiisiwal.
Mo janngo oo ne seerataa he hiisiwal.
Banndam ar durnu miijo njaaboɗaa naamndal maa nii pacciraa ngal.
Bismilla mon banndiraaɓe naamnde hiisiwal nani les ɗoo. Pacciree 1 e 2; njaaboɗon 3
1) Delo + Niili + Yero + Sammba= 4
2) Delo + Niili + Yero + Sammba= 13
3) Demmba – Paate × Njobbo= ?
So en njiɗii faamde naamndal ngal ko maa njiyten coktirgal maggal. Mi siftina gannduɗo; mi anndina mo anndaano. Yoga he naamnde ko cokiiɗe. Ko maa naamndiiɗo oo hokkira coktirgal nde jaabotooɗo oo heɓa udditde baafal; o jumpa he nder suudu naamndal ngal. Waɗde ɗum ɗoo ina siftina en konngol biyowol wonnde naamndal ina soomi feƴtere jaabawol.
So a waɗtii hakkille he naamnde ɗee, a tawat ɗe mbaɗi ko inɗe fulɓe ganni ɗee. So a durnii miijo, tawa kadi ko ɗe inɗe limooje. Ndeen so ɓiɗɗo pullo jibinaama; so tawii ko kañum adii jibineede o wiyee Niili, Saara, walla Dikko. Ɗeen inɗe fof kollirta ko wonnde ko kaŋko adii jibineede. Deftuɗo heen oo wiyee Sammba.. Ekn. Ko ɗum ɗoon woni anndinoore innde limoore.
Woni les ɗoo ko doggol (liste) inɗe limooje ɗe fulɓe njoginoo.
Inɗe limooje:
1) (afo) Saara, Dikko, Dikel, Niili.
2) Sammba
3) Demmba
4) Yero
5) Paate
6) Delo
7) Njobbo
Funeeɓe: Subboo e Gunndoo
Kala ɗo nanɗaa neɗɗo ina wiyee Saajo, anndu ko e funeeɓe o rewi.
To bannge rewɓe noon ina waɗi:
1) (Dikko, Dikel, Saara)
2) Kummba
3) Demmo
4) Pennda
5) Daado/ takko
6) Delo
7) Njabu
Ko doggol ngol woni coktirgal naamndal ngal.
Naamndal 1 e jaabuwol mum:
Delo + Niili + Yero + Sammba= 4
Waɗi ɗum hawrude 4 ko inɗe yimɓe nayo ngoni ɗoon.
Naamndal 2 e jaabuwol mum:
Delo + Niili + Yero + Sammba= 13
So en tuugniima he doggol ngol en tawat innde fof ko ko laatii tonngoode. Delo ko 6, Niili ko 1, Yero ko 4, e Sammba ko 2.
Waɗde, 6+1+4 +2= 13.
Naamndal 3 e jaabuwol mum:
Demmba – Paate × Njobbo= -32
Hol no keɓirɗen ɗum?
Hiisiwal ina hollira wonnde so sowde wonndii he ɓeydude e ustude ko sowde ndee adotoo waɗeede tawo. Waɗde en cowat Paate e Njobbo haa ngaynen nde ngusten Demmba.
Demmba ko 3, Paate ko 5, Njobbo ne ko 7. Jooni noon en cowat 5 laaɓi 7 keɓen 35. Ngusten heen 3 keɓen – 32 (gustal 32).
Addani en heɓde – 32 ko 3 ngustuɗen he 35. En ngustaani 35 he 3.
3 – 5×7= – 32
3-35= – 32
Firo Kelme=
Doggol= list
Ɓeydude= addition
Ustude= subtraction
Sowde= multiplication
Hiisiwal= mathematic, mathématique.
E kuɗol: Mohammed Jallo
