Koode

Famtinki e Findinki

Fulbe: Goomu laaɗe diwooje Senegaal ngu

Goomu laaɗe diwooje segaal ngu, ko ngoomu leñam leñamaagu, ngu jaɓaani nanntinder ɗemngal Pulaar he ɗemɗe kaaleteeɗe e nder laaɗe Senegaal diwooje ɗe.
Waɗde eɗen nodda yimɓe nde mbahsata ɗannoraade laaɗe ɗe.

Yimɓe tagaama, gooto fuf wonko woni, moni fuf ko dimo eko woni koo, ene foti reende ɗum ne kay, kono tan
Ɗum faamiraaka noon to leydi senegaal.

Taweede Haalete he nder laaɗe ɗe, ko Aŋgleere, Fraysiire, E ɗemngal Jolfe, nih fotiti ɗemɗe ɗe fulɓe jolɓe e ɗeeɗo laaɗe ceetti, ɓe kolli mette maɓɓe e taweede koɓe fulɓe koe ɗeeɗo laaɗe ɓe njoli, ɓe nanaani heen ɗemngal maɓɓe, ɓe kaalanaaka ɗemngal maɓɓe ko ɗemɗe goɗɗe ɗeɓe paamata no ɗemngal maɓɓe nih ɓe kaalana.
Ɓe mbi’ii ɓe ngoytiima ɗum e nder laaɗe he, e nokkuuji goɗɗi ceertuɗi, kono haajooni alaa ko waylii, eɓe laaɓndo ko saabi ɗemngal ngenndi gootal haale goɗɗe ɗee ndeƴƴee,
Ɗum ɗoo ko huunde muusnde yimɓe jeyaaɓe e leydi ndi ndi jolɓe he laaɗe ɗe haa diwti kaaddi.

Yoo Pulaar haale nanntine e denndaaɗe e ngenndi.

Ɗemngal Pulaar ne haale e nder leyɗe 28 Afriknaaɓe, ɓetooji keewɗi koolniiɗi kollii wihde Pulaar ko ɗemngal ɗiɗaɓal ɓurngal haaleede e leyɗe Afriknaaɓe, ko ngal ɗemngal ngenndiiji, ɗemngal afriknaaɓe kuuɓtidinngal winndere.
E teskuyaaji fulɓe ne joñaa ne ɗawaa gaɗal mum en gilaa hitaande yimɓe ɓe puɗɗi jeytaare kohe mum en, ɗum woni 1960 e hay ko adii ɗum. Fulɓe teskiima ko njoñaa ɗawaa ko fuf fawii koe teskeede ɗum en e keewal diina islaam gooto o e waasnoode ɗum en fooɗanaade laamuuji leyɗe ɗe adan, ɓe kaɓanooma jaati saabi mum.
Ɗum tagi haa jooni eɗen njiya geɗe hono niih ne waɗee e Fulɓe e geɗe ɓurɗe ɗeeɗo fuf muusde, woni warde Fulɓe saabi leƴƴi goɗɗi Afriknaaɓe.
Ko ɓuri heewde e geɗe ngenndi (Laamu) senegaal ɓe caloto feññinde Pulaar he mum haa fulɓe njoloo hono ɓiɓɓe leydi heddiiɓe ɓeeni.
Ko Fraysiire e Jolfe tan ɓaŋŋginte e geɗe ngendi senegaal ko, ɗuum ko leñam leñamaagu fawaangu e keddiiɗe ɗe.
Sikki alaa waasde haalde Pulaar e nder laaɗe ngenndi senegaal, ɗum ko yeddude kuule ngendi.
Laaɗe ɗe ne ɓama ɓiiɓe senegaal nawde e artirde, yeru jolirooɓe Pari Dakaar, Dakaar Pari, ɓeen hiisa mum en ko haalooɓe Pulaar ɓuri heewde hen, ɗoon ko laawol ɗanniyaŋkooɓe ɓe itali faranse e leyɗe keewɗi ɓe nganduɗaa fulɓe Wiyooɓe mbiimi ɓuri heewde hen.
Taweede Pulaar ne famɗinaa e laaɗe senegaal ɗum ko ɓustude dañal ngoomu kumaniingu laaɗe diwooje.
Goomu Laaɗe Frase waɗoowu Pari Dakaar—Dakaar Pari kaŋum suɓiima ngal Pulaar juɓɓungal e nde Laaɗe mum en.

So tawii ɓiɓɓe senegaal jooɗiiɓe e nder leydi ndi ne jaɓi ɗum ɗoo, ɓe ngannda ɗanniyaŋkooɓe maɓɓe ne calii, ɓe nganaa ndaarirooɓe ɗum nih tan.
Teskoɗen ko heɓe men ɗanniyaŋkooɓe ɓuri heewde, ɗum ko coɗorgal ɗemngal men ngal haanaani murseede.
Heewɓe immiima ne tafa peeje mbele mbuuɗu mum en waasa yaade e golllorgal ngal teddintaa ɗemɗe mum en, ene ɓama ɗemde goɗɗe ene pawa eɗe maɓɓe.
Ɗum noon min teddinaaka ɗo men njeyaa, e taweede minen ngonnoo yollanooɓe ɓe min njoñaama.

Ndeennon holno men mbaɗata?
Min ɓaɗata ko bonnitdeɓe ɓe calee e winndere.

Noddaangu amen sakkittoongu (Last call) fahde e Goomu ngu, koyo, Pulaar haale e nokkuuji ɗo ɗemɗe keddiiɗe ɗe kaalete ɗo fuf, (Laaɗe eko laaɗe), so min nootaaka, maa min mbonnit jahaale Laaɗe ɗe e winndere, fawaade ɓe njaɓɓi kuule ngenndi senegaala, ɓe ponndaani yimɓe ɓee, won ɓeɓe ɓurni woɓɓe ɓeen.
Miɗen padi ko yaawi ko yaacii e Laamu Senegaal ngu nde waylata kaaɗo ngonka, ɗum woni Pulaar watta haaleede e Laaɗe senegaal e nokkuuji goɗɗi ɗi ɗemɗe keddiile ɗe kaalete. nih foti.

Winndannde Gunjul kah e farqysiire
Fulo Mammadu Aamadu Bah

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *